Eerste conceptwetsvoorstel beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden
Door Charlotte van den Dungen
Laatste update: mei 2024
De wetgever worstelt al jaren om duidelijke kaders te geven om het verschil tussen een arbeidsovereenkomst en overeenkomst van opdracht helder te krijgen. Voorheen gaf de VAR-verklaring een schijnveiligheid vooraf. Daarom werd de Wet DBA geintroduceerd en de daarbij behorende modelovereenkomsten van de Belastingdienst. Maar ook hier bleek de praktijk weerbarstiger. Want partijen kunnen wel opschrijven dat ze op een bepaalde manier gaan samenwerken, maar als ze in de praktijk dat niet doen heeft het juridisch weinig waarde.
Onduidelijk onderscheid zzp en arbeidsovereenkomst heeft geleid tot handavingsmoratorium van de belastingdienst
Het heeft er zelfs toe geleid dat de Belastingdienst een handhavingsmoratorium heeft ingesteld. Dat betekent dat de belastingdienst niet repressief handhaaft. Nog concreter betekent het dat als de belastingdienst concludeert dat een zzp-contract toch kwalificeert als een arbeidsovereenkomst dat de belastingdienst in beginsel geen correctieverplichting oplegt. Dit is anders in geval sprake is van kwaadwillendheid.
Conceptwetsvoorstel kwalificatie arbeidsovereenkomst Van Gennip
Het conceptwetsvoorstel beoordeling van arbeidsrelaties en rechtsvermoeden moet wat de minister betreft een einde maken aan de onduidelijkheid en moet helpen bij het voorkomen van schijnzelfstandigheid en het houden van toezicht daarop.
Rechtsvermoeden
Het voorstel is om een aan te nemen dat sprake is van een arbeidsovereenkomst in het geval de werkende per uur 33 euro verdient. De werkende kan een beroep doen op dit rechtsvermoeden, zodat het makkelijker is om een arbeidsovereenkomst af te dwingen. Het is dan aan de opdrachtgever om tegenbewijs te leveren.
Verduidelijking ‘in dienst zijn van’ (ABC-toets en C+)
ABC-toets
De ABC-toets bestaat uit drie hoofdcriteria (de A, B en C) die worden gebruikt om te bepalen of er sprake is van een arbeidsovereenkomst of een zelfstandige relatie. Deze criteria zijn:
A: Werkinhoudelijke aansturing – De opdrachtnemer moet het werk persoonlijk verrichten. Dit betekent dat de opdrachtnemer niet zomaar iemand anders kan sturen om het werk te doen.
B: Organisatorische inbedding – Er moet sprake zijn van een verplichting tot loonbetaling door de opdrachtgever aan de opdrachtnemer.
C: Eigen rekening en risico – Er moet een gezagsverhouding zijn tussen de opdrachtgever en de opdrachtnemer. Dit betekent dat de opdrachtgever instructies kan geven over hoe het werk moet worden uitgevoerd.
Indien aan alle drie de criteria (A, B en C) wordt voldaan, wordt de relatie in principe als een arbeidsovereenkomst beschouwd.
C+-toets
De C+-toets is een aanvulling op de ABC-toets en richt zich specifiek op de gezagsverhouding (criterium C). Het idee is dat de beoordeling van de gezagsverhouding in sommige gevallen complex kan zijn, en daarom is er een aanvullende toets ontwikkeld om deze beoordeling te verduidelijken.
Bij de C+-toets wordt extra aandacht besteed aan de volgende aspecten:
Mate van zelfstandigheid – In hoeverre kan de opdrachtnemer zelfstandig beslissingen nemen over de uitvoering van het werk?
Inbedding in de organisatie – Hoe is het werk van de opdrachtnemer ingebed in de organisatie van de opdrachtgever? Is het werk een integraal onderdeel van de bedrijfsvoering?
Economische afhankelijkheid – In hoeverre is de opdrachtnemer economisch afhankelijk van de opdrachtgever? Werkt de opdrachtnemer voornamelijk voor één opdrachtgever of voor meerdere?
Door deze aanvullende aspecten te beoordelen, kan beter worden bepaald of er daadwerkelijk sprake is van een gezagsverhouding en daarmee van een arbeidsovereenkomst.
Stand van zaken
De minister heeft in oktober 2023 het conceptwetsvoorstel ter consultatie voorgelegd. Het doel is te verduidelijken wanneer iemand in dienst van een werkgever werkt en om een rechtsvermoeden voor het bestaan van een arbeidsovereenkomst te introduceren. Net als vele andere experts vinden wij dat de gewenste duidelijkheid niet komt. Maar tijdens de internetconsultatie werd al snel duidelijk dat er veel kritiek is op dit wetsvoorstel.
Ook DT advocaten is ervan overtuigd dat met deze concepttekst de gewenste duidelijkheid niet wordt behaald. Lees hier de kritiek van DT Advocaten op het wetsvoorstel.
Inmiddels is er een nieuw wetsvoorstel aan de Raad van State gestuurd, waarin de ABC-C+ toets plaats heeft gemaakt voor de WZOP-toets. Hier lees je alles over het nieuwe conceptwetsvoorstel.
Het is belangrijk om te vermelden dat deze toetsen nog steeds onderwerp van discussie en verfijning kunnen zijn, naarmate de wetgeving en jurisprudentie zich verder ontwikkelen. Voor de meest recente en gedetailleerde informatie is het raadzaam om de officiële publicaties van de Nederlandse overheid en relevante juridische adviesdiensten te raadplegen.
Hoe nu verder?
Het handhavingsmoratorium loopt op 1 januari 2025 af. De Belastingdienst geeft te kennen ook per die datum te willen gaan handhaven.
*Inmiddels ligt er een nieuw conceptwetsvoorstel.